Quan hệ tình dục sớm, mang thai ngoài ý muốn, nhiễm các bệnh lây lan qua đường tình dục, nạo phá thai tràn lan, đặc biệt là ở lứa tuổi vị thành niên đã trở thành mối lo chung của toàn xã hội.
Những con số thống kê là có thật, dù chưa đầy đủ, nhưng giải pháp thì đang đi… lòng vòng. Nỗi đau quá rõ nhưng ai là người có trách nhiệm? Các chuyên gia tâm lý, các nhà xã hội học nói gì về chuyện này?
Không dạy, hươu chạy… lung tung
Vi (17 tuổi, Bình Thạnh) lầm lũi xách cặp táp đi ra khỏi nhà trong tiếng chửi mắng của mẹ. Bạn trai em thương quá cũng đi theo… May mà Vi còn biết gọi điện thoại đến trung tâm tư vấn. Chuyên viên tư vấn Lê Minh Nga (Trung tâm Tư vấn tâm lý giáo dục & tình yêu hôn nhân gia đình, 37 Nguyễn Thông, Q.3, TP.HCM) nhận được cú điện thoại đầy nước mắt: “Con chẳng biết phải làm sao, chỉ muốn chết…”. Làm mọi cách thuyết phục em đến gặp, trước mặt bà là hai đứa trẻ hốc hác, sợ hãi, quần áo nhếch nhác.
“Mẹ chăm con như chăm con nít, không cho làm thứ gì, không cho đi đâu chơi, không cho bạn trai đến nhà… Con có để ý mến một bạn cùng trường và thấy có rất nhiều điều muốn hỏi. Nhưng vừa mở miệng là bị mẹ rầy, cấm không hỏi “chuyện người lớn”. Con làm đại theo bạn bè đâu biết là có thai. Mẹ nói con đã làm nhục cả dòng họ” – Vi kể trong nước mắt và lắc đầu nguây nguẩy, thà chết chứ không chịu về nhà.
Trong số hàng trăm ngàn ca nạo phá thai mỗi năm (chỉ riêng hệ thống y tế công, chưa tính con số tại các bệnh viện tư nhân), có bao nhiêu em gặp những tổn thương về tinh thần thì không thể thống kê nhưng những con số bị biến chứng vô sinh thì rất cụ thể.
Theo BS Vũ Thị Nhung – giám đốc Bệnh viện Hùng Vương: “Hầu hết trẻ đến phá thai đều không có kiến thức về sức khỏe sinh sản. Ngoài việc quan hệ tình dục không an toàn dễ dẫn đến viêm nhiễm, thai ngoài tử cung…, những sản phụ phá thai to trên ba tháng còn dễ bị viêm tắc vòi trứng dễ dẫn tới vô sinh”.
Khi chúng tôi đề cập đến đề tài “thanh thiếu niên có thai”, các nhà xã hội học, chuyên gia tư vấn đều có chung một nhận định: “báo động đỏ”. Những tâm sự ngây ngô, những thắc mắc ngờ nghệch nhưng lại có những điều khôn vặt của các em làm các nhà tư vấn rụng rời tay chân: một bé gái 12 tuổi biết gọi điện thoại nhờ chuyên gia đứng ra bảo lãnh giúp em… phá thai, những em trai mới chút tuổi đã rành rẽ chỉ bạn vài chiêu làm tình như… trong phim.
Trong khi đó, những câu hỏi của chuyên gia như “vì sao thụ thai”, “khi mang thai thường có hiện tượng gì”, “các phương pháp tránh thai”… không được trả lời chính xác, thậm chí “râu ông nọ cắm cằm bà kia”, ngay cả khái niệm như thế nào là quan hệ tình dục nhiều em vẫn còn lơ tơ mơ dù thai trong bụng đã 4-5 tháng tuổi.
“Đa số các em tìm đến tư vấn sau khi đã có quan hệ tình dục và đang rất lo lắng không biết mình có thai không và phải giải quyết như thế nào. Chúng tôi gọi đó là tránh thai bị động – cô Nguyễn Thị Thương, phó giám đốc Trung tâm Tư vấn 145 Pasteur, cho biết – chúng tôi mong muốn các em phải được giáo dục kiến thức để có thể hiểu những việc mình làm sẽ để lại hậu quả gì nhưng nhiều người lại có quan điểm giáo dục giới tính là “vẽ đường cho hươu chạy”. Thử hỏi hươu đã đến tuổi chạy nếu không dạy cách chạy để chạy cho đúng đường thì hươu cũng sẽ chạy… lung tung. Khi đó còn gây hậu quả nghiêm trọng hơn”.
Đưa giáo dục giới tính vào trường học
Theo BS Nguyễn Ngọc Thông – giám đốc Trung tâm Bảo vệ sức khỏe bà mẹ & trẻ em TP.HCM, ở nước ngoài người ta đưa vấn đề giáo dục giới tính (GDGT) vào nhà trường từ rất sớm và tùy mỗi cấp học, mỗi lứa tuổi mà có những giáo trình phù hợp. Khi các em có kiến thức về những nguy cơ trong quan hệ tình dục thì các em sẽ biết cách phòng tránh.
Một số địa chỉ và điện thoại tư vấn tin cậy tại TP.HCM:
- * Trung tâm Tư vấn tâm lý giáo dục tình yêu – hôn nhân – gia đình: 37 Nguyễn Thông, P.7, Q.3; ĐT: 08.9325111.
- * Trung tâm Tư vấn tình yêu – hôn nhân – gia đình: 145 Pasteur, Q.3; ĐT: 08.8232444.
- * Nhóm Dấu Hỏi Xanh Nhà văn hóa Thanh niên TP: số 4 Phạm Ngọc Thạch, Q.1, ĐT: 08.8221155.
- * Đường dây tư vấn miễn phí cho trẻ vị thành niên: 08.8237159; email: chuyenvientuvan_ycc@yahoo.com.
- * Ngôi nhà tuổi trẻ: * Trường Marie Curie: 26 Lê Quý Đôn, Q.3 * Trường ĐH Sư phạm TP.HCM: 280 An Dương Vương, Q.5.
Trong khi ở nước ta, vấn đề đưa GDGT vào trường học vẫn còn “lấn cấn” giữa chuyện nên hay không nên. Chính vì vậy, vẫn chưa có giáo trình chuẩn về GDGT và gia đình cũng như thầy cô giáo cũng chưa đồng thuận lắm về việc đưa GDGT vào trường học.
Theo PGS.TS Chung Á: “Đây là bài toán lớn mà nhiều ngành cần phải ngồi giải với ngành giáo dục. Phải đặt ra vấn đề nghiêm túc về mặt khoa học là trẻ hiện nay dậy thì rất sớm và nhu cầu sinh lý là có thật. Vấn đề là giáo dục tình dục như thế nào. Theo tôi, khái niệm “tình dục” còn bao hàm cả nghĩa văn hóa chứ không chỉ là bản năng. Do đó, sức thúc ép để chuyển đổi quan niệm là rất lớn nhưng hiện nay còn ràng buộc bởi đạo lý, đạo đức và dư luận xã hội”.
Trong luận án tiến sĩ y học năm 2004 của mình, BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang cho biết các em học sinh tiếp nhận nguồn thông tin về giới tính, tình dục rất đa dạng. Người cung cấp thông tin theo thứ tự là bạn bè gần 90%, phim ảnh gần 70%, sách báo khoảng 60%, Internet gần 40%. Trong khi cha mẹ chỉ chiếm khoảng 20% và thầy cô khoảng 10%. Mức độ mong muốn học về các vấn đề liên quan đến giới tính, tình dục ở học sinh cấp III cũng gia tăng theo tuổi: lớp 10: gần 42%; lớp 11: hơn 63% và lớp 12: 83%.
Thế nhưng, theo BS Khánh Trang, sự hiểu biết đầy đủ về tuổi vị thành niên, các vấn đề liên quan đến tình dục và giới tính còn bị xem nhẹ ở bậc cha mẹ, thầy cô. Quan điểm sai lầm phổ biến hiện nay từ phía cha mẹ, thầy cô là do chưa phân biệt được GDGT và giáo dục tình dục, nghĩ rằng GDGT đơn thuần là dạy trẻ hiểu biết về tình dục nam nữ, các cách tránh thai mà không biết rằng GDGT có ý nghĩa rộng hơn nhiều.
Ngoài các vấn đề về tình dục, GDGT còn giúp trẻ hoàn thiện nhân cách sống, có ứng xử đúng và phù hợp trong quan hệ với người khác giới, với cộng đồng, cha mẹ, thầy cô, bạn bè và có ứng xử hành vi tình dục đúng đắn.
Ngăn cấm: không khả thi!
BS Nguyễn Ngọc Thông cho rằng: “Nhiều gia đình rất quan tâm đến con cái nhưng các em vẫn “dính”. Bởi thời gian con cái chúng ta ở ngoài xã hội, nhà trường nhiều hơn ở nhà, chúng ta không quản lý nổi. Cha mẹ không thể suốt ngày bám sát, hoặc giữ gìn con cái trong nhà được. Đó cũng là cách quản lý, giữ gìn con cái theo quan niệm Á Đông. Vì vậy, phải thay đổi cách quản lý con cái trên tinh thần tự giác của các em, cha mẹ phải quan tâm đến con cái bằng việc gần gũi các em, để các em sẵn sàng thổ lộ những tâm tư, tình cảm của mình. Đồng thời giáo dục, hướng dẫn những vấn đề các em đang quan tâm”.
Theo BS Thông, việc cung cấp kiến thức về quan hệ tình dục (QHTD), tình dục an toàn, các biện pháp phòng tránh thai… cho các em là chuyện tổng lực của toàn xã hội. Trong đó, trách nhiệm chính của ngành y tế là cung cấp các giải pháp chuyên môn: phải cung cấp các dịch vụ sức khỏe sinh sản đa dạng, phong phú để chọn lựa các biện pháp phòng tránh thai an toàn, nhanh chóng, tiện lợi; cung cấp dịch vụ nạo phá thai an toàn, hạn chế những rủi ro, tai biến.
Theo BS Khánh Trang, giải pháp tức thời để hạn chế tình trạng nạo phá thai là nâng cao kiến thức về sức khỏe sinh sản cho tuổi vị thành niên nhằm chuyển biến thái độ: biết trì hoãn thời điểm QHTD lần đầu và tránh có thai ngoài ý muốn, cung cấp thông tin về nạo phá thai, về hậu quả của việc mang thai và sinh đẻ ở tuổi vị thành niên trên phương tiện truyền thông nhằm giúp cộng đồng hiểu đúng và tham gia việc GDGT cho vị thành niên.
Về lâu dài, phối hợp đồng bộ các ban ngành, đoàn thể trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên trên qui mô cả nước. Phối hợp biên soạn chương trình GDGT cho cả vị thành niên trong và ngoài học đường; nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên về kiến thức sinh sản, và đội ngũ y bác sĩ kiến thức về tâm lý, xã hội để việc GDGT hiệu quả hơn. Tổ chức cung ứng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên rộng khắp tạo thuận lợi cho các em dễ dàng tiếp cận.
PGS.TS Hà Thị Lợi – phó chủ nhiệm bộ môn sản Đại học Y dược TP.HCM – có chung cách nhìn nhận: “QHTD trước hôn nhân là một vấn đề rất lớn, trong đó vai trò của ngành giáo dục rất quan trọng. Về mặt sinh học, các em hiện nay dậy thì sớm hơn, sức khỏe dồi dào, trong khi việc lập gia đình, kết hôn lại có xu hướng rất trễ. Đó là một thực trạng xã hội mà chúng ta phải thừa nhận. Cần trang bị kiến thức cho các em tốt hơn để các em tự bảo vệ mình. Nói như thế, nhưng chúng tôi vẫn cho rằng các em nào còn “giữ” được, không “quan hệ” trước hôn nhân là điều rất đáng hoan nghênh”.
(Theo TTO)
